Nhận biết hen suyễn ở trẻ em

Nhận biết hen suyễn ở trẻ em để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, chẩn đoán này lại không hoàn toàn dễ dàng và còn có thể thay đổi theo thời gian. Nhiều ba mẹ hoang mang, mơ hồ không biết con mình có phải bị hen suyễn hay không? Và làm thế nào để điều trị? Chính vì vậy, hãy theo dõi bài viết này để có một cái nhìn đơn giản về bệnh nhé.

1. Nhận biết hen suyễn ở trẻ em

5 tiêu chuẩn nhận biết hen ở trẻ em

Để chẩn đoán hen suyễn ở trẻ em, các bác sỹ thường sẽ dựa vào 5 tiêu chuẩn sau đây:

• Ho khò khè, tái đi tái lại ít nhất là 2 lần trở lên;
• Khò khè do bệnh hen suyễn sẽ loại trừ các nguyên nhân gây khò khè do:

Các bệnh nhiễm trùng: viêm mũi xoang mạn, nhiễm trùng hô hấp tái phát, lao, …

Dị vật đường thở, trào ngược dạ dày thực quản;

Dị tật khác: Đo khí quản – thực quản, mềm sụn thanh – khí – quản. Tim bẩm sinh có tăng áp phổi, bệnh HIV, loạn sản phế quản phổi …

• Có yếu tố nguy cơ hen suyễn: Tiền căn bản thân dị ứng da như mề đay, chàm da, … tiền căn gia đình có ba, mẹ, ông bà, anh, chị, em ruột thị bị hen suyễn hoặc có dị ứng.
• Giảm triệu chứng khó thở, khò khè, các cơn ho khi dùng khí dung, xịt cắt cơn hen suyễn.
• Khám phổi có thể nghe thấy tiếng thở rít từ phồi (ran, rít …). Đo chức năng hô hấp thì phát hiện co thắt đường thở. Và có đáp ứng với thuốc hoặc kiểm tra đường thở có phát hiện bất thường.

Ngoài 5 triệu chứng tiêu chuẩn trên thì bố mẹ hay người chăm sóc trẻ trực tiếp cần quan sát. Và mô tả chính xác các triệu chứng bé đang gặp phải và những triệu chứng từ trước.

4 triệu chứng điển hình bệnh hen suyễn

• Ho: Ho do hen suyễn thường xuất hiện về đêm và gần sáng. Ho mỗi khi thay đổi thời tiết, khi gắng sức, khi ăn hoặc uống những đồ bị dị ứng. Thường là ho khan và ho từng tràng kèm theo khó thở và khò khè. Có thể có đờm nếu tình trạng viêm nhiễm nhiều.
• Khò khè: Khò khè ở đây là tiếng thở rít phát ra từ phổi. (có thể nghe thấy khi ngồi gần hoặc áp tai vào lưng và ngực trẻ). Tiếng rít giống như tiếng gió thổi qua khe hẹp. Các âm thanh phát ra từ mũi do nghẹt mũi hoặc tiếng từ họng là do viêm nhiễm, sưng amidan. VA vùng họng thì không phải là khò khè.
• Thở nhanh/ thở nông: Trẻ càng nhỏ thì tần số thở sẽ nhanh hơn người lớn. Và để xác định được trẻ có thở nhanh/ thở nông hay khó thở không thì ba mẹ cần so sánh với lúc trẻ bình thường. Hãy chú ý bụng và phần mạn sườn của trẻ xem có phập phồng theo nhịp thở hay không (có lõm ngực)? Có phập phồng cánh mũi không? Có đang cố gắng hít thở không? Nếu có một trong những triệu chứng trên thì bé đang có tình trạng thở nhanh/ thở nông.
• Tức ngực: Đây là triệu chứng căng tức lồng ngực do phổi bị căng phồng lên bởi khí không được trao đổi ra bên ngoài. Triệu chứng này thì ở những trẻ lớn mới có thể cho ba mẹ biết

Các triệu chứng này có thể sẽ nặng hơn vào đêm và gần sáng. Khi thời tiết thay đổi, lúc gắng sức hay khi trẻ tiếp xúc với các dị nguyên gây dị ứng.

2. Độ tuổi ảnh hưởng đến bệnh hen suyễn ở trẻ em như thế nào

• Đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thì việc chẩn đoán hen suyễn cần hết sức cẩn thận. Chỉ nghĩ đến hen suyễn khi trẻ có khò khè từ 3 lần trở lên cùng với các yếu tố nguy cơ hen suyễn. Thường thì độ tuổi dưới 2 tuổi trẻ thường bị viêm tiểu phế quản do siêu vi gây ra.
• Trẻ từ 2 tuổi trở lên và có các dấu hiệu tiêu chuẩn chẩn đoán hen suyễn ở trên thì khả năng trẻ bị hen suyễn là rất cao. Tùy thuộc vào thời điểm và yếu tố kích hoạt các đợt bệnh của bé mà được chẩn đoán hen suyễn theo kiểu nào. Trẻ từ 2 đến 6 tuổi đang có rất nhiều tranh cãi và chẩn đoán hen suyễn khác nhau. Trẻ từ 6 tuổi trở lên thì có thể xác định dễ dàng hen suyễn hơn dựa vào các triệu chứng rõ ràng hơn, các xét nghiệm có thể hỗ trợ để chẩn đoán chính xác vấn đề hen suyễn của các bé.

Lưu ý: 

Đối với trẻ từ 2 đến 6 tuổi, nếu có các tiêu chuẩn hen suyễn ở trên sẽ được xếp vào 3 nhóm hen suyễn dưới đây:

• Hen suyễn do virus: Khởi phát do virus
• Hen suyễn do gắng sức: Khởi phát sau khi gắng sức;
• Hen suyễn do dị ứng: Khởi phát khi người bệnh có cơ địa dị ứng tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.

Dĩ nhiên không phải đơn thuần bị 1 nguyên nhân trên mà có đến 2 hoặc 3 nguyên nhân tạo nên hen suyễn của các bé này. Vì thế xác định yếu tố chính gây hen suyễn cho trẻ sẽ giúp các bác sỹ có hướng điều trị cụ thể và hợp lý hơn.

Đối với các bé bị hen dưới 6 tuổi sẽ chỉ còn lại một nhóm bé nhất định còn hen sau 6 tuổi (tỷ lệ dao động 20-30%). Các bé sau 6 tuổi còn triệu chứng hen suyễn và phải sử dụng thuốc liên tục thì thấp hơn (dưới 20%). Tuy nhiên, nếu môi trường không thuận lợi (ô nhiễm không khí, thuốc lá, háo chất …) sẽ làm tăng tỷ lệ này lên đáng kể và đặc biệt sẽ kích hoạt hen suyễn vào tuổi trung niên và về già.

3. Điều trị hen suyễn ở trẻ em

Tùy thuộc vào mức độ và kiểu hen suyễn của từng trẻ mà có phác đồ điều trị cụ thể.

• Đối với hen suyễn khởi phát do virus thì có thể điều trị những đợt ngắn hạn bằng các thuốc giảm viêm, giãn phế quản (phun khí dung hoặc xịt), thuốc uống giãn phế quản, thuốc khác những montelukast … Cần chích ngừa cúm hàng năm, tăng cường thể chất, giảm ngủy cơ bị nhiễm cảm lạnh và cúm.
• Đối với hen suyễn do gắng sức có thể sử dụng thuốc uống montelukast, thuốc xịt giãn phế quản trước khi gắng sức phối hợp với làm nóng và làm mát thích hợp trước và sau vận động, chọn các môn thể thao phù hợp không để gắng sức quá mức, cần bổ sung đủ nước khi vận động.
• Đối với hen suyễn do dị ứng thì việc điều trị sẽ cần bổ sung các thuốc có tác dụng kháng viêm tại chỗ như các thuốc corticoid dạng hít, xịt hoặc khí dung. Tùy mức độ khác bác sĩ sẽ có thuốc điều trị phù hợp phù hợp với từng bé. Đồng thời cần tìm hiểu các yếu tố gây dị ứng, các yếu tố làm kích hợp cơn hen để phòng ngừa hen tái phát sau này.

Để việc điều trị hen suyễn ở trẻ em đạt hiệu quả tôt cần:

Nhận biết hen ở trẻ em cần rất nhiều sự phối hợp từ người nhà của trẻ trong việc mô tả các triệu chứng của bé một cách chính xác và khách quan nhất. Bên cạnh đó việc khám bệnh và làm các xét nghiệm nếu có thể cũng sẽ giúp cho việc chẩn đoán chính xác hơn.  Đối với hen suyễn trẻ em sẽ có những chẩn đoán khác nhau của các bác sỹ khác nhau.

Tuy nhiên các điều trị cần nhắm đến làm hết triệu chứng cho các bé. Giúp phục hồi đường thở tốt nhất có thể vì khoảng thời gian dưới 6 tuổi thì các bé vẫn còn phát triển hệ hô hấp nên việc điều trị không phù hợp có thể sẽ ảnh hưởng tới chức năng phổi của bé sau này. Ngoài ra việc chăm sóc các bé như ăn uống bổ dưỡng phù hợp, vận động đầy đủ, môi trường trong lành. Vhích ngừa đầy đủ cũng giúp các bé có sức khỏe tốt hơn. Góp phần giảm bớt các đợt bệnh cho các bé hiện tại và sau này.